“Được mùa” vốn là mục tiêu sản xuất của người nông dân nhưng dường như giờ đây nó lại trở thành nỗi lo sợ, một điệp khúc buồn cho toàn bộ ngành nông nghiệp khi được mùa luôn đi kèm với mất giá, khiến người nông dân luôn cảm thấy chạnh lòng.

Và những ngày qua trên không gian mạng, nhiều người đã cùng nhau kêu gọi chung tay chia sẻ, hỗ trợ tiêu thụ nông sản giúp bà con.

Những ngày gần đây, mạng xã hội lan truyền hình ảnh các sạp trái cây online với lời rao xót xa: vải thiều chỉ còn 8.000 – 10.000 đồng mỗi kg. Tại Lục Ngạn – vùng trồng vải lớn nhất cả nước, giá bán lẻ đã giảm 25% so với đầu vụ. Dù trúng mùa, nông dân vẫn thấp thỏm vì nguy cơ thua lỗ khi xuất khẩu chững lại, phần vì thị trường Trung Quốc đẩy mạnh tiêu thụ nội địa, phần vì sức mua trong nước chưa đủ mạnh.

Giá thu mua tại vườn dao động từ 8.000 đến 20.000 đồng/kg, những lô vải có mã vùng trồng, đóng gói đẹp được thu mua cao hơn, khoảng 25.000 – 30.000 đồng/kg, vẫn thấp hơn đáng kể so với mức 35.000 – 40.000 đồng/kg đầu vụ. Nhiều hộ cho biết với chi phí sản xuất 8.000 – 12.000 đồng/kg, nếu giá bán không vượt qua 10.000 đồng thì gần như không có lãi, thậm chí âm vốn nếu không tiêu thụ kịp thời.

Tình cảnh tương tự cũng xảy ra với mận hậu. Dù thời tiết thuận lợi giúp mận và vải đều đạt năng suất cao, nghịch lý “được mùa rớt giá” lại một lần nữa lặp lại. Tại Sơn La, Lào Cai, Yên Bái – những vùng trồng mận lớn nhất cả nước – giá mận tại vườn có lúc chỉ còn 2.000 – 4.000 đồng/kg. Mận to, đẹp loại xô ở Mộc Châu thậm chí bị ép giá chỉ còn 2.000 đồng/kg. Trên các hội nhóm, nhiều người kêu gọi “mỗi nhà vài thùng” để bà con có chút công hái, chút hy vọng trong mùa nông sản rớt giá.

Không chỉ vải và mận, nhiều vùng xoài cũng lâm cảnh tương tự. Xoài giống Úc có giá chỉ từ 1.000 – 5.000 đồng/kg, trong khi cùng kỳ năm ngoái có thể đạt gần 30.000 đồng/kg. Có nơi, người dân không buồn thu hoạch vì tiền công còn cao hơn cả giá bán. Những hình ảnh xoài rụng đầy gốc được chia sẻ trên mạng xã hội đã khiến không ít người xót xa.

Trước tình cảnh đó, nhiều cá nhân đã chủ động vào cuộc. Các phiên bán hàng trực tuyến do các Tiktoker, Youtuber tổ chức vừa giúp bà con tiêu thụ trái cây, vừa giúp người tiêu dùng đô thị tiếp cận nông sản tươi ngon, giá rẻ. Một số người kết nối trực tiếp với các hộ dân để mua giúp với mức giá tốt hơn so với thương lái. Hành động nhỏ, nhưng mang ý nghĩa lớn.

Tuy nhiên, những chiến dịch giải cứu, dù đầy tính nhân văn, không thể thay thế cho một chiến lược lâu dài. Thực tế đã cho thấy, nông nghiệp Việt Nam vẫn dễ tổn thương trước những biến động của thị trường và thời tiết. Nếu không có quy hoạch vùng trồng hợp lý, không liên kết sản xuất với chế biến, bảo quản và tiêu thụ, thì niềm vui trúng mùa sẽ còn đi kèm với nỗi lo rớt giá.

Muốn thay đổi điều đó, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà nông, nhà nước và doanh nghiệp. Chỉ khi xây dựng được chuỗi giá trị bền vững, người nông dân mới có thể sống được bằng nghề, và người tiêu dùng mới không phải chứng kiến những mùa trái ngọt rơi rụng giữa chợ đời.