Thống nhất một dải non sông, khát khao ấy chảy trong huyết quản của mỗi người dân Việt Nam yêu nước, bởi “nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một, sông có thể cạn, núi có thể mòn, song chân lý đó không bao giờ thay đổi”.

Chu Chí Thành, phóng viên chính trị ngoại giao quân sự của Thông tấn xã Việt Nam, kể lại một kỷ niệm đặc biệt trong những ngày hòa bình được khởi sắc sau Hiệp định Paris. Trong thời gian này, có một quán “hòa hợp” trở thành nơi gặp gỡ của cả hai bên, nơi họ trao đổi và hiểu nhau hơn. Một ngày, Chu Chí Thành chứng kiến cảnh tượng kỳ lạ khi nhóm lính Sài Gòn và bộ đội Giải phóng bắt tay, khoác vai nhau vui vẻ. Thấy sự gắn kết đó, anh đã bấm máy một kiểu ảnh ngay lúc đó. Sau khi chụp, một người lính Sài Gòn đã yêu cầu anh chụp thêm một tấm ảnh nữa, để lưu giữ khoảnh khắc đó với người lính Giải phóng.

Bộ ảnh “Hai người lính” được chụp vào năm 1973 bên dòng sông Thạch Hãn ghi lại một khoảnh khắc hòa bình đặc biệt trong bối cảnh chiến tranh. Bộ ảnh gồm bốn bức, ghi lại cảnh một nhóm quân Giải phóng, nữ du kích và lính quân đội Cộng hòa bắt tay nhau, tươi cười trong niềm vui đoàn tụ. Nếu không nhìn vào quân phục, hai người lính này giống như những người bạn đồng trang lứa. Bộ ảnh sau này đã giành Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật, trở thành biểu tượng cho khát vọng hòa bình.

Chu Chí Thành chia sẻ, lúc đó, những người lính không còn cầm súng chiến đấu nữa. Họ đã trở thành người bình thường và cuối cùng, họ đều là người Việt Nam. “Họ có tình cảm gắn bó sâu sắc mà trước đây không thể bộc lộ, chỉ đến giây phút đó mới được thể hiện,” ông nhớ lại. Khi những người lính Sài Gòn không còn muốn cầm súng, muốn làm bạn với người lính Giải phóng, đó cũng chính là thời điểm kháng chiến của chúng ta sắp kết thúc.

Đại tá Đoàn Danh Bình, chiến sĩ lái xe Trường Sơn, nhớ lại những ngày tháng khó khăn và hy sinh trong cuộc chiến. Ông chia sẻ, trên những chuyến xe Trường Sơn, họ không chỉ chở hàng hóa, mà còn mang theo niềm hy vọng về thống nhất đất nước. "Cả nước hướng về miền Nam với nỗi đau chia cắt, chúng tôi nghĩ đến một Việt Nam thống nhất một nhà," ông nói.

Bức ảnh về người chiến sĩ gục đầu khóc trên vai mẹ, cùng những khoảnh khắc lãnh đạo hai miền gặp gỡ sau chiến thắng, thể hiện nỗi xúc động mạnh mẽ khi đất nước hòa bình, thống nhất.

Trong bài phỏng vấn của mình, Chu Chí Thành còn chia sẻ về ý nghĩa của hòa bình và hòa hợp dân tộc. Ông nói, hầu hết các gia đình ở cả miền Bắc và miền Nam đều có con em tham gia chiến tranh, dù bên này là bộ đội, bên kia là lính Sài Gòn. Cuộc chiến đã chia cắt đất nước, khiến những người thân trở thành kẻ thù. Giờ đây, việc xóa bỏ mối thù ấy, đoàn kết lại thành một dân tộc thống nhất, là điều vô cùng quý giá. "Cuộc chiến không phải do chúng ta tự gây ra mà do sự xâm lược từ bên ngoài, chia rẽ chúng ta. Giờ đây chúng ta đã trở lại là người Việt Nam, đúng như ruột thịt của nhau," ông nhấn mạnh.