(ANTV) - Giá gạo trên toàn cầu đã tăng chạm ngưỡng kỷ lục trong vòng 12 năm qua, đây là thông tin được Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO) đưa ra mới đây. Chỉ số giá gạo của FAO tháng 7/2023 tăng 2,8% lên 129,7 điểm, cao hơn gần 20% so với cùng kỳ năm ngoái và là mức cao nhất từ tháng 9/2021.
Đâu là nguyên nhân dẫn tới tăng giá gạo này và tác động của tình trạng này tới an ninh lương thực thế giới, trong đó có Việt Nam ra sao?
Mời quý vị cùng tìm câu trả lời cho những vấn đề này trong mục Thế giới đa chiều tuần này của ANTV:
Trong bối cảnh điều kiện thời tiết cực đoan ảnh hưởng đến mùa màng cũng như chuỗi cung ứng toàn cầu chưa được khơi thông, việc giá gạo thế giới tăng lên mức kỷ lục làm dấy lên lo ngại chi phí lương thực sẽ trở nên đắt đỏ hơn nhiều đối với hàng tỷ người có thu nhập thấp tại nhiều khu vực trên thế giới, đặc biệt tại châu Á và châu Phi.
Nguyên nhân và áp lực với người dân trên thế giới của giá gạo kỷ lục
Một trong những nguyên nhân chủ yếu của việc giá gạo tăng cao kỷ lục vừa qua là chỉ trong thời gian ngắn, từ ngày 20/7 tới ngày 29/7, lần lượt Ấn Độ, Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) rồi Nga cấm xuất khẩu gạo cho đến đầu năm 2024 với lý do đảm bảo an ninh lương thực trong nước, đang khiến thị trường gạo nói riêng, lương thực nói chung trở nên xáo trộn.
Các nước nhập khẩu gạo phải tranh thủ đặt hàng, dẫn đến giá thị trường bị đẩy lên cao. Hiện giá gạo đã tăng từ 10% - 15% so với trước khi có lệnh cấm. Động thái này của các nước, đặc biệt là cường quốc xuất khẩu gạo Ấn Độ, đang tác động mạnh tới tâm lý của người tiêu dùng và có thể ảnh hưởng tiêu cực tới an ninh lương thực toàn cầu về lâu dài.
Bên cạnh đó, tình trạng biến đổi khí hậu và El Nino có thể làm trầm trọng thêm rủi ro đối với các nhà xuất khẩu gạo chính. Một nghiên cứu khoa học cho thấy lúa là loại cây trồng dễ bị tổn thương, cũng như có khả năng mất mùa cao nhất do hiện tượng thời tiết này.
Theo Bloomberg, gạo là lương thực rất quan trọng đối với chế độ ăn của hàng tỷ người châu Á và châu Phi. Gạo đóng góp tới 60% tổng lượng calo cho người dân ở các vùng của Đông Nam Á và châu Phi, và tỷ lệ này chạm ngưỡng 70% ở một vài quốc gia như Bangladesh.
Giá gạo trên đà tăng trong bối cảnh nguồn cung lương thực trên toàn cầu đối mặt nguy cơ thiếu hụt do điều kiện cực đoan ảnh hưởng đến mùa màng, tác động của các cuộc xung đột vũ trang, cũng như việc một số quốc gia, bao gồm Ấn Độ - nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, chiếm tới 40% thương mại gạo - tháng trước cấm xuất khẩu một số loại gạo để đảm bảo tình hình nội địa. Việc giá gạo tăng làm dấy lên lo ngại chi phí lương thực sẽ đắt đỏ hơn, gây áp lực lên người thu nhập thấp.
Ngay lúc này, tại châu Phi, cuộc khủng hoảng lương thực đang đặt ra ngày càng nhiều thách thức. Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) cho biết, cứ trung bình 36 giây lại có một người chết đói ở Ethiopia, Kenya và Somalia.
Tại Niger, hạn hán tái diễn và lũ lụt thảm khốc, kết hợp với bối cảnh chính trị bất ổn khiến sản lượng ngũ cốc giảm gần 40%.
Lệnh cấm xuất khẩu gạo được đưa ra trong bối cảnh an ninh lương thực toàn cầu đang bấp bênh do thời tiết khắc nghiệt và cuộc xung đột Nga - Ukraine. Hơn nữa, lệnh cấm lại xuất hiện sau khi năm 2022, có tới 783 triệu người đói ăn do hậu quả của xung đột, đại dịch COVID-19 và biến đổi khí hậu.
Do đó, đây mới chỉ là chương đầu cho những khó khăn mà nhóm người nghèo nhất thế giới sắp phải trải qua.
Biến khủng hoảng thành cơ hội với lĩnh vực xuất khẩu gạo tại một số quốc gia
Nhiều quan điểm cho rằng, động thái cấm xuất khẩu gạo của Ấn Độ và 1 số nước đang tiềm ẩn nhiều rủi ro cho thị trường. Tuy nhiên một số ý kiến khác lại nhận định có thể biến khủng hoảng thành cơ hội.
Vốn là quốc gia sản xuất gạo hàng đầu, động thái của Ấn Độ đã khiến giá gạo tăng cao trên thị trường khi người mua chuyển sang tìm nguồn cung thay thế từ Việt Nam và Thái Lan.
Giá gạo xuất khẩu từ Việt Nam và Thái Lan tăng vọt lên mức cao nhất trong hơn một thập kỷ trong thời gian gần đây do lo ngại về nguồn cung. Cụ thể, giá gạo 5% tấm của Việt Nam tăng lên 550 - 575 USD/tấn vào ngày 27/7, mức cao nhất kể từ năm 2011, từ mức 515 - 525 USD/tấn một tuần trước.
Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương vừa cho biết, đến hết tháng 7.2023, Việt Nam đã xuất khẩu 4,83 triệu tấn gạo, trị giá 2,58 tỉ USD, tăng 18,7% về lượng và tăng 29,6% về trị giá so với cùng kỳ năm 2022.
Quyết định cấm xuất khẩu gạo của một số nước được nhận định là thời cơ để Việt Nam đẩy mạnh sản xuất và xuất khẩu gạo, tuy nhiên, cũng đặt ra các thách thức về bảo đảm an ninh lương thực quốc gia.
Tại Thái Lan, BangkokPost trích dẫn số liệu của Hiệp hội Các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan thông tin, giá gạo 5% tấm của nước này ngày 9/8 đã lên 648 USD một tấn, đánh dấu mức giá cao nhất từng được ghi nhận kể từ năm 2008.
So với một tháng trước, giá đã tăng khoảng 20%. Giá này được coi là tham chiếu giá gạo trong khu vực châu Á.
Lệnh cấm xuất khẩu gạo ở một số nước vừa qua có thể dẫn tới tình hình an ninh lương thực thế giới diễn biến xấu đi nếu giá gạo nói riêng và giá lương thực nói chung không được bình ổn, vào thời điểm cuộc xung đột ở Ukraine khiến hoạt động xuất khẩu ngũ cốc qua ngả biển Đen bị gián đoạn.
Trước thực trạng đáng báo động trên, các tổ chức quốc tế, bao gồm Ngân hàng Thế giới, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và Chương trình Lương thực Thế giới (WFP) gần đây đã và đang liên tục kêu gọi các quốc gia hành động khẩn cấp để vượt qua cú sốc chưa từng có đối với hệ thống lương thực toàn cầu hiện nay.
(ANTV) - Nhằm kịp thời chia sẻ khó khăn với người dân bị ảnh hưởng bởi bão số 13, đoàn công tác Ban Chỉ huy Phòng thủ dân sự, Bộ Công an đã triển khai chuỗi hoạt động hỗ trợ khẩn cấp tại Gia Lai, Đắk Lắk. Đồng thời chỉ đạo lực lượng cảnh sát cơ động tại Khánh Hòa triển khai phương án ứng phó bão số 15 KOTO.
(ANTV) - Những chiếc xe ba bánh tự chế, xe chở hàng cồng kềnh vẫn đang len lỏi trên nhiều tuyến đường ở Hà Nội, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông, nhất là vào thời điểm cuối năm. Trước thực trạng đó, Công an thành phố Hà Nội đang triển khai nhiều giải pháp quyết liệt nhằm xử lý triệt để tình trạng này, bắt đầu ngay từ các cửa ngõ ra vào Thủ đô.
(ANTV) - Xác định công tác phòng, chống ma túy là nhiệm vụ trọng tâm và thường xuyên, thời gian qua Công an phường Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai đã áp dụng đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ trong công tác phòng ngừa và đấu tranh. Qua đó, phát hiện và bắt giữ nhiều đối tượng liên quan đến ma túy, góp phần bảo đảm ANTT tại địa phương.
(ANTV) - Được xem là địa phương bị thiệt hại nặng nhất trong cơn lũ lụt lịch sử tại khu vực phía Đông tỉnh Đắk Lắk, những ngày qua, với sự quan tâm giúp đỡ, sẻ chia của đồng bào cả nước, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân xã Hòa Thịnh đã và đang gượng đứng dậy, từng bước tái thiết, sớm đưa cuộc sống trở lại bình thường.
(ANTV) - Trước những thiệt hại nặng nề do mưa lũ liên tiếp gây ra tại nhiều tỉnh miền Trung, Tây Nguyên, sáng 27/11 Bộ Công an đã tổ chức lễ phát động quyên góp ủng hộ đồng bào vùng lũ. Thượng tướng Trần Quốc Tỏ, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Công an chủ trì buổi Lễ.
(ANTV) - Một núi lửa ở vùng đông bắc Ethiopia phun trào sau gần 12.000 năm ngủ yên, tạo ra cột khói bụi khổng lồ cao tới 14 km.
(ANTV) - Công an TP Hồ Chí Minh cho biết đã tiếp nhận tin báo, tố giác của một số công dân và đang xác minh việc mua bán vàng online tại Tiệm vàng - trang sức đá quý Kim Nguyên Bảo (trên đường Cách Mạng Tháng Tám, phường Hòa Hưng).
(ANTV) - Đến thời điểm này, nhiều trường đại học đã thông báo về những điều chỉnh mới trong phương thức tuyển sinh năm 2026, trong đó hầu hết giảm xét học bạ và thay đổi tổ hợp xét tuyển. Đây là vấn đề đang thu hút sự quan tâm của đông đảo cư dân mạng và được kỳ vọng là giải pháp hiệu quả nhằm đáp ứng quy định mới của Bộ Giáo dục và Đào tạo, chuẩn hóa phương thức xét tuyển, đảm bảo công bằng, minh bạch, phù hợp với chương trình đào tạo và kỳ thi tốt nghiệp THPT.
(ANTV) - Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa có công điện gửi Chủ tịch UBND các tỉnh, TP Đà Nẵng, Quảng Ngãi, Gia Lai, Đắk Lắk, Khánh Hòa, Lâm Đồng; các Bộ: Quốc phòng, Công an, Nông nghiệp và Môi trường, Xây dựng, Công Thương, Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Ngoại giao, Khoa học và Công nghệ, Giáo dục và Đào tạo, Y tế; Văn phòng Ban chỉ đạo phòng thủ dân sự quốc gia về việc chủ động phòng, tránh, ứng phó bão số 15.
(ANTV) - Những ngày qua, mưa lũ kéo dài đã gây thiệt hại nặng nề tại nhiều địa phương, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của hàng chục nghìn hộ dân. Trong gian khó, tinh thần đoàn kết và tình người lại được nhân lên khi cả hệ thống chính trị vào cuộc; các lực lượng chức năng, đặc biệt là lực lượng Công an nhân dân, luôn có mặt ở những điểm nóng để sơ tán người dân, hỗ trợ nhu yếu phẩm, bảo đảm trật tự an toàn cho các khu vực bị ảnh hưởng.