Những ngày gần đây, tại Công an tỉnh Tuyên Quang, mỗi ngày cán bộ phải tiếp nhận từ 70 đến 100 hồ sơ xin cấp Phiếu lý lịch tư pháp. Con số này tăng mạnh sau khi hai tỉnh Hà Giang và Tuyên Quang sáp nhập, kéo theo nhu cầu xác nhận lý lịch tư pháp trong mọi giao dịch hành chính. Thế nhưng không phải tất cả những phiếu yêu cầu đều là bắt buộc theo luật.

Không chỉ đông, mà mỗi hồ sơ lại cần nhiều tờ. Theo phòng Hồ sơ nghiệp vụ công an tỉnh Tuyên Quang, có ngày lực lượng này phải ký tới 600 đến 700 tờ phiếu. Một áp lực rất lớn cho cán bộ, đồng thời gây lãng phí xã hội khi người dân phải đi lại nhiều lần chỉ để nộp một loại giấy tờ không thực sự cần thiết. Câu chuyện ở Tuyên Quang không phải là cá biệt. Tại nhiều địa phương, tình trạng cơ quan, doanh nghiệp yêu cầu Phiếu lý lịch tư pháp gần như mặc định trong mọi hồ sơ từ xin việc, vay vốn, đến thủ tục nhà đất…đang trở nên phổ biến, đi ngược tinh thần cải cách hành chính.

Nhận rõ bất cập này, tại phiên họp thứ 49, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Lý lịch tư pháp. Dự thảo Luật lần này được Chính phủ trình theo hướng đơn giản hóa thủ tục, hiện đại hóa quản lý dữ liệu, và siết chặt quyền yêu cầu cấp phiếu. Các điểm mới mang tính đột phá như: Chỉ cơ quan có thẩm quyền mới được yêu cầu thông tin lý lịch tư pháp; nghiêm cấm yêu cầu cá nhân nộp Phiếu lý lịch tư pháp số 2 khi không thuộc trường hợp luật định. Quy định này được kỳ vọng chấm dứt tình trạng lạm dụng phiếu trong thực tế, đồng thời bảo vệ dữ liệu cá nhân trong bối cảnh chuyển đổi số.

Từ câu chuyện rất cụ thể ở tỉnh Tuyên Quang, có thể thấy việc sửa đổi Luật Lý lịch tư pháp là yêu cầu cấp thiết, đó không chỉ là giảm bớt giấy tờ, giảm chi phí xã hội, mà còn là bảo vệ quyền riêng tư của công dân trong thời đại số. Khi dữ liệu được khai thác đúng mục đích và đúng thẩm quyền, cải cách hành chính sẽ đi vào thực chất, thay vì tạo ra những rào cản không đáng có. Luật Lý lịch tư pháp sửa đổi không chỉ tháo gỡ áp lực tại những nơi như Tuyên Quang, mà còn mở ra một hướng tiếp cận mới cho toàn quốc, một nền hành chính hiện đại, minh bạch, đặt người dân ở vị trí trung tâm.