Tại một trường trung học ở Helsinki, giáo viên Saara Varmola giao bài tập cho học sinh lớp 8 với các câu hỏi liên quan đến tin giả trên mạng xã hội. Thông qua bài tập này, học sinh có cơ hội thảo luận và chia sẻ ý kiến về tin giả, thông tin trực tuyến đáng ngờ, và sức ảnh hưởng của các thông điệp quảng cáo. Những câu hỏi như “Liệu các nội dung quảng cáo được tài trợ có phải là một cách gây ảnh hưởng qua thông tin không?” được đưa ra để học sinh phân tích. Các nền tảng mạng xã hội như TikTok, Snapchat hay Instagram cũng trở thành nội dung mổ xẻ nhằm trau dồi tư duy phản biện cho các em.

Một học sinh lớp 8, Ronja Turunen, chia sẻ: “Trường học đã dạy em cách diễn giải các thông điệp trên phương tiện truyền thông, ngay cả khi chúng được viết một cách ẩn ý. Chúng thường liên quan đến những chủ đề xã hội lớn hơn. Trước đây, có thể em chỉ lướt qua những nội dung này và nghĩ rằng chúng là một trò đùa vui nhộn, nhưng giờ em nhìn nhận chúng theo cách khác hơn và với góc nhìn phê phán hơn.”

Tương tự, Zamzam Mohamed, một học sinh trung học, bày tỏ: “Chỉ khi đến đây học em mới bắt đầu làm quen với những kiến thức để phân tích các nội dung trên mạng xã hội. Em được khuyến khích đặt câu hỏi, đưa ra những thắc mắc thay vì tiếp nhận thông tin đơn thuần. Ở đây, tư duy phản biện là kỹ năng vô cùng quan trọng.”

Phần Lan là một trong những quốc gia tiên phong ở châu Âu trong việc thúc đẩy kỹ năng truyền thông, với chính sách quốc gia về hiểu biết phương tiện truyền thông được phác thảo từ năm 2013 và cập nhật vào năm 2019. Nội dung nâng cao hiểu biết về phương tiện truyền thông đã được tích hợp vào chương trình giảng dạy từ cấp mẫu giáo đến trung học phổ thông, giúp học sinh thích nghi với môi trường truyền thông thay đổi nhanh chóng và đối mặt với sự trỗi dậy của trí tuệ nhân tạo cùng những chiến dịch tung tin sai lệch.

Theo giáo viên Saara Varmola, các câu hỏi như “Bạn sử dụng phương tiện truyền thông như thế nào? Ai sản xuất nội dung bạn xem? Bạn có trách nhiệm đạo đức không?” là yếu tố quan trọng để học sinh suy nghĩ sâu hơn về hành vi truyền thông của mình. Cựu Bộ trưởng Giáo dục Phần Lan, bà Li Andersson, cũng nhấn mạnh: “Khả năng phát hiện tin giả nên được coi là một kỹ năng công dân trong xã hội thông tin hiện nay. Việc giáo dục từ cấp mẫu giáo giúp trẻ làm quen với thế giới kỹ thuật số, trau dồi kỹ năng công dân số cần thiết, không chỉ đóng vai trò trung tâm trong giáo dục mà còn rất quan trọng đối với nền dân chủ.”

Phần Lan không chỉ coi việc giáo dục về phát hiện và đối phó với tin giả là chiến lược quan trọng mà còn đang tạo cảm hứng cho nhiều quốc gia khác. Đây là một xu hướng toàn cầu nhằm xây dựng thế hệ công dân có khả năng phân tích, đánh giá thông tin độc lập và có trách nhiệm trong thời đại số, đồng thời bảo vệ một giá trị quý giá: sự thật.