Tại vùng ven thành phố Jinja, Uganda, một công trình dân dụng nhỏ đang được nhóm thợ của công ty Earth Enable hoàn thiện trong những ngày cuối cùng. Điều khiến công trình này trở nên đặc biệt không nằm ở kỹ thuật xây dựng hiện đại hay thiết kế cầu kỳ, mà ở chính vật liệu sử dụng: murram – loại đất đỏ bản địa, được trộn với nước và cát, sau đó nén chặt, làm phẳng và phủ lên một lớp keo đất chống bụi. Không sử dụng xi măng hay đá dăm, loại sàn đất nén này trở thành giải pháp thiết thực cho những gia đình có thu nhập thấp – những người không đủ khả năng chi trả cho vật liệu xây dựng đắt đỏ truyền thống.

Trước khi có sàn đất nén, nhiều gia đình ở Jinja vẫn phải sống với nền nhà đất trần hoặc dùng phân bò để trát sàn nhằm hạn chế bụi. Nhưng hiệu quả chỉ kéo dài vài ngày, sau đó bụi lại quay trở lại, mang theo côn trùng, rệp, muỗi và nhiều rủi ro về vệ sinh. Tình trạng này không chỉ gây bất tiện trong sinh hoạt mà còn kéo theo hàng loạt vấn đề sức khỏe, từ sốt rét, các bệnh ngoài da cho đến những bệnh do ký sinh trùng gây ra.

Kỹ sư xây dựng của Earth Enable, anh Alex Wanda cho biết: “Người dân ở quê dùng phân bò để nén bụi, nhưng chỉ vài ngày sau bụi lại phủ lên sàn. Sàn đất nén của chúng tôi giữ vệ sinh và bền hơn rất nhiều.”

Ông Simon Tigawalana, trưởng thôn và cũng là một trong những người đầu tiên được lắp đặt sàn đất nén, chia sẻ rằng điều ông quan tâm nhất chính là sự sạch sẽ và an toàn cho gia đình mình – nhất là khi ông có tới 16 người con. Ông nói: “Trước đây nền nhà lồi lõm, chuột đào hang khắp nơi. Giờ thì không còn bụi, không còn chuột, con tôi cũng khỏe mạnh hơn.”

Không chỉ là tiện nghi, với bà Rehema Namukose, người dân địa phương, sàn đất nén còn mang đến niềm tin và động lực mới cho cuộc sống: “Trước kia bụi bám vào tất cả đồ đạc. Tôi không dám mua đồ mới vì cũng sẽ hỏng nhanh. Giờ nhà sạch sẽ, tôi có thể sắm sửa dần.”

Tại Uganda, có đến hơn 42% dân số sống dưới mức nghèo, và chi phí xây dựng luôn là một trong những rào cản lớn nhất khiến nhiều người không thể tiếp cận được nhà ở đạt tiêu chuẩn. Từ năm 2017, Earth Enable đã xây dựng hơn 10.000 sàn đất nén, bắt đầu từ Jinja và hiện nay đang dần mở rộng ra khắp cả nước. Theo chị Noeline Mutesi, giám đốc tiếp thị của công ty: “Chúng tôi không yêu cầu khách hàng trả ngay một khoản lớn. Họ được thanh toán dần theo khả năng, miễn là có thiện chí. Điều này giúp rất nhiều người tiếp cận được giải pháp mà trước đây họ nghĩ là không thể.”

Không chỉ giải quyết bài toán kinh tế và nhà ở, sàn đất nén còn mang lại tác động tích cực đến môi trường. Theo Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc, ngành xây dựng hiện chiếm tới 37% lượng khí thải nhà kính toàn cầu, trong đó xi măng, thép và nhôm là ba vật liệu gây ô nhiễm nhiều nhất. Việc sử dụng sàn đất – không cần xi măng, phát thải thấp và thi công đơn giản – không chỉ giúp người dân Uganda tiết kiệm chi phí, mà còn góp phần giảm áp lực môi trường toàn cầu.

Từng mét vuông sàn đất nén không chỉ là nền móng cho một ngôi nhà, mà còn là nền tảng cho một cuộc sống sạch sẽ, khỏe mạnh và bền vững hơn cho hàng triệu người dân Uganda. Trong một đất nước còn nhiều thách thức về thu nhập và điều kiện sống, mỗi bước tiến nhỏ đều mang theo một hy vọng lớn cho tương lai.