Vậy đâu là những điểm bất cập nổi bật cần sửa đổi? Việc hoàn thiện Bộ Luật hình sự sẽ tác động thế nào đến việc bảo vệ quyền con người, quyền công dân, cũng như lợi ích của Nhà nước, tổ chức và cá nhân? Để làm rõ nội dung này, chúng tôi có cuộc trao đổi với Luật sư Lê Thị Thu, đến từ Công ty Luật TNHH MIBI Law, thuộc Đoàn Luật sư Hà Nội.

Sự cấp thiết sửa đổi Bộ Luật hình sự - Nhìn từ thực tiễn và chính sách

PV: Thưa luật sư, xin luật sư cho biết: Tại sao việc sửa đổi Bộ luật Hình sự lại trở nên cấp thiết trong bối cảnh hiện nay?

Luật sư Lê Thị Thu: Theo tôi tính cấp thiết là sự thay đổi đáng kể của tình hình kinh tế, chính trị xã hội Việt Nam trong bối cảnh hiện tại so với 8 năm trước đây khi Nhà nước ban hành Bộ luật Hình sự sửa đổi 2017. Đặc biệt năm 2024, 2025, Việt Nam có sự chuyển mình toàn diện về thể chế trước yêu cầu phát triển mạnh mẽ của đất nước trong kỷ nguyên mới, yêu cầu hội nhập quốc tế sâu rộng, yêu cầu thực hiện cam kết quốc tế về phòng chống tội phạm và vấn đề nhân quyền, nhưng vẫn phải ngày càng siết chặt, nâng cao tính kỷ cương, nghiêm minh của pháp luật. Tất cả những điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải sửa đổi bổ sung của Bộ luật quan trọng như Bộ luật Hình sự.

Hoàn thiện Luật để răn đe và phòng ngừa hiệu quả hơn

PV: Thưa luật sư, trong tài liệu dự thảo, có đề cập đến việc thu hẹp phạm vi áp dụng hình phạt tử hình. Bà có thể giải thích cụ thể hơn về chủ trương này không?

LS Lê Thị Thu: Dự thảo Bộ luật quy định bỏ hình phạt tử hình ở 08 tội danh trong Bộ luật Hình sự hiện hành bao gồm: Tội “Hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân”; Tội “Phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam”; Tội “Sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, phòng bệnh”; Tội “Vận chuyển trái phép chất ma tuý”; Tội “Phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược”; Tội gián điệp; Tội tham ô tài sản; Tội nhận hối lộ. Việc bỏ hình phạt này dựa trên các căn cứ sau đây: Thứ nhất, thực hiện theo đúng ý kiến chỉ đạo của Bộ Chính trị tại Thông báo số 13936-CV/VPTW theo hướng tiếp tục thu hẹp hình phạt tử hình và khắc phục những bất cập trong quy trình, thủ tục thực hiện; Thứ hai, nhằm đảm bảo yêu cầu cải cách tư pháp trong giai đoạn hiện nay và yêu cầu tránh oan, sai trong tố tụng hình sự; Thứ ba, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế trong lĩnh vực tư pháp hình sự; Thứ tư, thực tiễn cho thấy, một số tội quy định hình phạt tử hình, nhưng thực tế chưa bao giờ áp dụng hình phạt tử hình…Bên cạnh đó, dự thảo Bộ luật cũng sửa đổi một số quy định khác liên quan đến hình phạt tử hình như: bổ sung quy định về việc Tòa án có thể tuyên hoãn thi hành án tử hình 02 năm…; bổ sung trường hợp không thi hành án tử hình đối với người mắc bệnh ung thư giai đoạn cuối, người nhiễm HIV đã chuyển giai đoạn AIDS…